1-روش ایشالا ماشالا گرایانه: دعوت به صبر و سپردن آینده به خدا.
شاهد مثال: «چهار پنج قرن طول کشید تا ایلامی‌ها جایشان را دادند به مادها. الکی که نیست. اوضاع خودش کم کم اصلاح می‌شه. اینا هم ایشالا ماشالا بالاخره رفتنی‌اند.»

2. روش "کی بود، کی بود، من نبودم" گرایانه: متهم کردن تمامی ذرات عالم وجود به‌جز خودم به‌عنوان عامل بدبختی.
شاهد مثال: «من اصلاً اون روزایی که انقلاب شد اینجا نبودم، توی کره مریخ بودم.»

3. روش ذات ‌گرایانه: گنجاندن تمام آدم‌ها از هابیل و قابیل گرفته تا میرزا کوچک خان جنگلی در قالب ویژگی‌های ذاتی و لایتغیر؛ ولو به ضرب‌وزور.
شاهد مثال: «ایشون ذاتاً همون آدم کج‌فکر بی‌شعور کج‌رفتاریه که من می‌گم. حرف درستی هم اگه زد، غلطه.»

4. روش لایک ‌گرایانه: تحلیل کشکی بر اساس لایک‌خور بودن افاضات در فضای مجازی.
شاهد مثال: « تحلیل تکان‌دهنده راجع به بیگ‌بنگ دوم در ایران که صدا و سیما از دستش دررفت و نتونست سانسورش کنه. با افتخار لایک کن و تا می تونی توی گروهها فوروارد کن تا 100 میلیون ایرانی ببینند....»

5. روش آنتاگونیستی گرایانه: کشاندن پای دشمن فرضی و قرضی در تمام ماجراهای بشری و غیربشری از سوراخ لایۀ ازن گرفته تا انقراض نسل پلنگ مازندرانی.
شاهد مثال:«دشمن دارد توطئه می‌‌کند.»

6. روش کشکی-پشمی گرایانه: تحلیل در ایکی ثانیه از طریق خواب‌نما شدن.
شاهد مثال: «من یه چیزی دیده‌ام که بهت می‌گم. کار، کار خودشونه... آقا بی‌زحمت همین‌جا پیاده می‌شم.»

7. روش دموکرافاشیسم گرایانه: ستایش دموکراسی و آزادی در نشست‌ها و اجتماعات اونور آبی با چاشنی حملۀ فیزیکی و شیمیایی و فحش ناموسی و غیر ناموسی به کسانی که مثل ما فکر نمی‌کنند و وعدۀ بردنشان تا پای اعدام و چوبۀدار.
شاهد مثال: «در فردای آزاد و دموکراتیک، تلاش می‌کنیم سر به تن مخالفانمان نباشد.»

8. روش ماکیاول گرایانه: تحلیل با کمک توأمان بادنما و مرحوم مغفور ماکیاول.
شاهد مثال: «تحلیل بنده بستگی به نظر «ایشون» داره، هرچه آن خسرو گوید، شیرین بود.»

9. روش نقطه‌چین گرایانه: واردکردن پای برخی بستگان مؤنث سببی و نسبی‌ طرف مخالف در بحث‌های فضای مجازی؛ باشد که متنبٌه شود و از خودش خجالت بکشد! استفاده از این روش در برخی اوقات ممکن است نشانۀ کول و باحال بودن هم بشمار آید وبهتر است از سوی مخاطب در خلوت دنبال شود.
شاهد مثال: «...»

10. روش قالبی ‌گرایانه: جای دادن همه پدیده‌ها در یک قالب تحلیلی سفت‌و‌سخت که دست نخورده از گذشتگانمان به ما ارث رسیده است و مخالفت با آن حکم کفر ابلیس را دارد.
شاهد مثال:«حقیقت همین است که ما نزدیک پنج دهه است که می‌گوییم. اگر واقعیت جز این را می‌گوید، غلط می‌کند که می‌گوید و باید ظرف امروز و فردا خودش را به مقامات قضایی معرفی کند و اجدادش را جلو چشمانش می‌آوریم...»

وزیر آموزش‌وپرورش در یک سخنرانی گفته که مهم‌ترین وظیفه‌اش ترویج فرهنگ نماز و قرآن و ایثار است و نماز باید دغدغه دانش‌آموزان شود. همچنین برای عملیاتی کردن این هدف ، «بخشنامۀ 12 ماده‌ای ترویج و توسعه فرهنگ نماز در وزارت آموزش‌وپرورش » صادر کرده. ما هم به‌نوبۀ خود، یکی از نمایشنامه‌های فولکلوریک را در قالب گفتگوی میان بچه‌ها و اولیا و معلمان با وزیر محترم آپدیت کردیم، باشد تا در گوشه‌ای از این عمل خداپسندانه شریک شویم:
دانش‌آموز: آقای کاظمی!
-بله
-خیلی ناظمی؟
-بله
-من کتاب می‌خوام
-ندارم
-واسه حساب می‌خوام
-ندارم
-من کلاس می‌خوام
-ابداً
-روی تراس می‌خوام
-ابداً
-کلاسات روشنه؟
-نه جونم
-حواست به منه؟
-نه جونم
-نمره‌م رو دیدی؟
-ها بله.
تو روم خندیدی؟
-ها بله
-با میانگین معدل 10 برای دانش‌آموزان دبیرستانی (شاگرد مذکور به علت پایین بودن سطح اطلاعات درسی، امکان یافتن عبارات هم قافیه را پیدا نکرده است-م)
-ها بله.
***
معلم بازنشسته: آقای کاظمی!
-بله
-من حقوق می‌خوام
-ندارم
-فقط یه چوغ می‌خوام
-ندارم
***
معلم: آقای کاظمی!
-دِ بگو
-امکانات کمه
-باشه
(دستیابی به ادامه دیالوگ فوق به علت مشکلات فنی و غیرفنی! ممکن نشد-م)
***
مادر دانش‌آموز: آقای کاظمی!
-بله
-کلاسا خرابه
-باشه
-دلامون کبابه
-باشه
-معلم نداری
-باشه
-شاگرد جا می‌ذاری (کنایه از اینکه به علت کمبود جا، ثبت‌نام نمی‌کنی-م)
-باشه
***
پدر دانش‌آموز: آقای کاظمی!
-بله
-کلاس فراوونه؟
-بله
-همه‌‌‌اش تو تهرونه؟
-بله
-شهریه‌‌اش گرونه؟
-بله
-آقای کاظمی!
-بله
-پس بگو چیکار کنیم؟
-وظیفه ما، ترویج فرهنگ نماز است و باید دغدغه دانش‌آموزان شود.
(دغدغه‌های لاهوتی و ناسوتی گروه نمایش که طی 45 سال گذشته تا ارتفاع قابل‌توجهی بالا رفته، با شنیدن این تعابیر همچنان اوج می‌گیرد و تا عرش اعلی بالا می‌رود و تماشاگران را گیج و خمار، همان پایین به حال خودشان رها می‌کند.)

... و وفاق در وفق ریشه دارد. تسمیه این لغت ازآن‌جهت کرده‌اند که فرد منتخب، بر وفق خواست ارباب قدرت به دامانش آویزد و سر تسلیم و رضا به‌پیش او آورد و منازعت با او نیاغازد که دنیا دو روز است و ارزش این حرفارو نداره و باید عارف بود و عارفانه زیست.
اخص وفاق که ملی‌اش نیز خوانند بر عرش نشاندن لابی‌گران و شکست‌خوردگان است که آن‌ها را بفرما زنند و روی سرشان حلوا-حلوا کنند و از هر چمن گلی زورچپان کنند و از خوان نعمت ائتلاف بهره دهند و در متابعت از آش شله‌قلمکار، به همه از سفره سهم خواهی پلاسی دهند و سهم شهنگان در آن گرد و قلمبه باشد. فی‌الفور سابقه نامزدهاب های وزارت و زعامت را هم شخم زنند و هر چه گفته و نوشته‌اند را غربال کنند و بر فرقشان کوبند و عبارات زشت و قبیحه‌ای چون شایسته‌سالاری و کارآمدی را باد هوا کنند و هرچه رعیت تناول آغازد که چی شنیدیم و چی شد، بدان التفات نکنند چندان‌که رعیت را گران آید که مگر مرض داشتیم رفتیم پای صندوق رأی و حرف‌های زشتی زند که متن وزین و سنگین حاضر را جای نبشتنش نیست.
زمره‌ای وفاق را مشبه با نفاق دانسته‌اند و حجت ایشان اینکه فرد را ارادت و اخلاص به ارباب قدرت چنان باشد که در راه وفاق، راه نفاق رود و وعده‌های الکی دهد
که شاعر فرماید:
مصرع:
ره چنان رو که قبلیا رفتند.
خواجه مصلح‌الدین طفیلی در رساله «مصباح الوفاقین» آورده: «ماذا اقول؟ الشبابی والصوتی یذهبون» که یعنی: «چی بگم من، جوونیم رفته، صِدام رفته دیگه و این موها را در آسیاب سفید نکردم و به مناسبات قدرت آگاهم و حرف، بی‌حرف» که قرائت دیگری است از ناگفته‌های مراحل انتخاب کارگزاران در حکومت‌های تاریخ بشریت و تن دادن به خواست اصحاب قدرت در راستای گور بابای رأی‌دهندگان. بیٌنۀ ما، این شعر مولاناست که ارتجالاً آن را از لسان پیروز انتخابات ریاست جمهوری دوران خود فرموده و مراحل انتخاب و رسیدن به وفاق ملی را به هیأتی غریب تئوریزه کرده است:
بیت:
نیست محرم تا بگویم بی نفاق، تن زدم و الله ‌اعلم بالوفاق
اینجاست که می‌بینیم شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی نیز خامه در کف گرفته و در وصف تصاحب کرسی‌های دولت، قاطبۀ رأی‌دهندگان به تغییر را از گرفتن دامن دولت که کنایه از دنبال کردن وعده‌های انتخاباتی مبنی بر انتخاب اصلح است بر حذر می‌دارد:
بیت:
کس نتواند گرفت دامنِ دولت به‌زور، کوشش‌ِ بی‌فایده است وَسمه بر ابرویِ کور
فتأمل...

self-depreciation (بر خود خندی) خود نقادی آلوده به استهزا و حتی تحقیر و تأسف است که برای ایجاد فضا و موقعیت طنز در آثار ادبی و هنری بکار می‌رود. از رهگذر استفاده از این شگرد است که آدم‌های اثر از خودشان فاصله انتقادی می‌گیرند و خود را در قالب آنچه نیچه «فاصله اندوه‌بار» می‌نامد تجربه می‌کنند: «از خود به درآید و از خود فاصله بگیرد و از بالا بر خود بخندد.» و درنتیجه به‌نوعی رابطه شناختی عمیق با فرد و جهان می‌رسند.
برای فصل‌نامۀ ایران نامگ ویژه ایرج پزشکزاد مقاله‌ای با عنوان «خنده بر خود در آینه آثار ایرج پزشکزاد» نوشتم و در آن با تمرکز بر دو اثر: ادب مرد به ز دولت اوست و دایی جان ناپلئون به بررسی استفاده پزشکزاد از این شگرد پرداختم. این شگرد در اولین اثر نقش رهایی و تسکین دارد و در دومی عمق می‌یابد و نگاهی درد شناسانه را بازتاب می‌دهد تا به کلیتی به نام فرهنگ ایرانی تسری یابد و نگاه آسیب شناسانه نویسنده را به زوایای زندگی جامعه ایرانی بازتاب ‌دهد. در حقیقت ذهن ایرانی در آینه خودخندی شخصیت‌های دایی جان ناپلئون خودش را می‌بیند و به خود وجودی‌اش می‌خندد.
ایران نامگ فصل‌نامۀ علمی-پژوهشی، مستقل و دوزبانۀ ایران‌شناسی است که در دانشگاه تورنتو منتشر می‌شود و اگر دوست داشتید می‌توانید این مقاله را از طریق لینک زیر دنبال کنید:
https://www.irannamag.com/article/%d8%ae%d9%86%d8%af%d9%87-%d8%a8%d8%b1-%d8%ae%d9%88%d8%af-%d8%af%d8%b1-%d8%a2%d8%ab%d8%a7%d8%b1-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%ac-%d9%be%d8%b2%d8%b4%da%a9%d8%b2%d8%a7%d8%af/

(به سبک پیام‌های همراهی خواهانه مسئولانه!)

هم‌وطن! متأسفانه ما هرسال با پدیده‌ای به نام تابستان مواجه می‌شویم که خورشید به طرز بی‌رحمانه‌ای به زمین می‌تابد و هوا را گرم می‌کند. بخصوص در سال جاری که گنبد گرمایی، کره زمین را فراگرفته و به شکل توطئه آمیزی بجای دیگر نقاط دنیا، تماماً روی کشور پهناورمان متمرکز شده که هم‌وطنانمان را واداشته بی‌ملاحظه، از وسایل خنک‌کننده استفاده کنند و باعث قطع مکرر برق شوند و به شایعات بی‌اساسی چون وجود مدیران رانتی و فرسودگی تأسیسات برق‌رسانی و تحریم و امثاله به‌عنوان عوامل مهم کمبود برق دامن بزنند.
یادمان باشد که در هر بحرانی همیشه پای بی‌توجهی مردم در میان است. عزیزان! از اجداد غارنشینمان الهام بگیریم. آن‌ها بدون برق زندگی کردند و نمردند. تا قله راهی نیست. به‌زودی وقتی به آنجا رسیدیم می‌توانیم فارغ‌البال به‌عنوان ابرقدرت کهکشان راه شیری، بنشینیم و در حال زدن مشت محکم بر دهان دشمن، خودمان را باد بزنیم و خوش باشیم.
ما، در کنار هم توانسته‌ایم از بحران‌های زیادی عبور کنیم. اگر این چند ماه راهم تحمل‌کنیم، گنبد گرمایی را کم‌کم از اواخر فصل تابستان به عقب‌نشینی وادار می‌کنیم تا پس‌ازآن بتوانیم در فرایند قطع گاز، دوباره همدلی و همراهی خودمان را به نمایش بگذاریم.